Układ immunologiczny, zwany inaczej układem odpornościowym stanowi układ narządów, dzięki którym możliwe jest działanie mechanizmów odporności. Najprościej mówiąc, jest to układ, który stanowi pierwszą linię obrony przez różnego rodzaju infekcjami. Układ immunologiczny umożliwia nam prawidłowe funkcjonowanie w środowisku, w którym występują potencjalnie niebezpieczne dla nas antygeny. To właśnie dzięki jego aktywności, nie każdy kontakt z mikrobami skutkuje wystąpieniem niebezpiecznego dla nas zakażenia.
Układ immunologiczny ma zdolność rozróżniania komórek obcych od komórek własnych organizmu. W sytuacji patologicznej, może jednak dojść do sytuacji, gdy układ immunologiczny traktuje własne komórki jako wrogie, co może prowadzić do chorób autoimmunizacyjnych.
Kolejną ciekawą cechą układu odpornościowego jest jego zdolność uczenia się. Cecha ta nazywana jest pamięcią immunologiczną. Polega na tym, że komórki układu odpornościowego zapamiętują antygeny, z którymi miały wcześniej do czynienia. W przypadku ponownego kontaktu z nimi, reagują znacznie szybciej i skuteczniej zapobiegają infekcji. Ta cecha wykorzystywana jest w szczepionkach, gdzie podaje się jeden lub kilka antygenów, które są wyizolowane z żywych, bądź też inaktywowanych drobnoustrojów, ich fragmentów lub produktów metabolizmu bakterii.
Chociaż zarówno wcześniejsza ekspozycja na dany antygen (przechorowanie) oraz szczepionka zapewniają wykształcenie pamięci immunologicznej, to jednak zastosowanie szczepienia jako profilaktyki zachorowań w przyszłości jest znacznie bezpieczniejsze, ponieważ nie prowadzi do wystąpienia infekcji, a tym samym nie wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań na skutek choroby.
Budowa układu immunologicznego
Jak każdy układ, również układ odpornościowy człowieka składa się z wielu narządów, które są ze sobą funkcjonalnie połączone. Układ immunologiczny budują pierwotne oraz wtórne narządy limfatyczne.
Pierwotne narządy limfatyczne odpowiadają za rozwój limfocytów, a więc za ich różnicowanie z komórek macierzystych, podział, dojrzewanie oraz przemianę w czynne sprawnościowo komórki. Pierwotnym narządem lifatycznym jest grasica. Jest to narząd, w którym zachodzi dojrzewanie limocytów T (grasicozależnych) oraz szpiku kostnego. Co ciekawe, grasica jest narządem, który zanika wraz z wiekiem.
Z kolei, wtórne narządy limfatyczne stanowią środowisko, w którym mogą prawidłowo funkcjonować komórki układu immunologicznego. Należą do nich śledziona, węzły chłonne, tkanka limfatyczna przewodu pokarmowego oraz migdałki.
