Odpowiedź :
Cześć! Poniżej znajduje się odpowiedź:
• Zacznijmy od znaczenia terminu homo sovieticus.
Homo sovieticus oznacza (z j. łacińskiego) człowiek sowiecki/radziecki.
• Odpowiedzmy na pytanie: Czy w dzisiejszej Polsce mamy do czynienia ze zjawiskiem homo sovieticus?
Według Michaiła Hellera pojęcie funkcjonujące początkowo w ZSRR jako określenie kolejnego etapu ewolucji człowieka Homo sapiens ukształtowanego dzięki powodzeniu marksistowskiego eksperymentu społecznego.
Marksizm - „socjalizm naukowy”
Homo sapiens - człowiek rozumny
Według nich mentalność Homo sovieticus można scharakteryzować następującymi cechami:
człowiek podporządkowany kolektywowi (organizacji partyjnej),
dla jego postawy charakterystyczna jest ucieczka od wolności i odpowiedzialności,
koniunkturalizm, oportunizm,
agresja wobec słabszych, uniżoność wobec silniejszych,
brak samodzielnego myślenia oraz działania,
oczekiwanie, że „ktoś coś załatwi”,
zniewolony intelektualnie,
pozbawiony osobowości i godności,
całkowicie podporządkowany władzy,
izolacja od światowej kultury, stworzona poprzez ograniczanie w ZSRR podróży za granicę i ścisłą cenzurą informacji w mediach (a także wszechobecnością propagandy),
brak respektowania wspólnej własności i skłonność do drobnych kradzieży w miejscu pracy, zarówno dla użytku osobistego jak i dla zysku, zgodnie ze słowami popularnej piosenki „Wszystko należy do kołchozu, wszystko należy do mnie” („Все вокруг колхозное, все вокруг мое” czy „jeden worek do ciężarówki, jeden worek sobie” (мешок – в кузов, мешок себе) ze wspomnień Stalina.
W Polsce termin homo sovieticus upowszechnił ks. Józef Tischner. W jego interpretacji termin miał odmienne znaczenie. Według niego homo sovieticus to: „zniewolony przez system komunistyczny klient komunizmu – żywił się towarami, jakie komunizm mu oferował. Trzy wartości były dla niego szczególnie ważne: praca, udział we władzy, poczucie własnej godności. Zawdzięczając je komunizmowi, homo sovieticus uzależnił się od komunizmu, co jednak nie znaczy, by w pewnym momencie nie przyczynił się do jego obalenia. Gdy komunizm przestał zaspokajać jego nadzieje i potrzeby, homo sovieticus wziął udział w buncie. Przyczynił się w mniejszym lub większym stopniu do tego, że miejsce komunistów zajęli inni ludzie – zwolennicy kapitalizmu. Ale oto powstał paradoks. Homo sovieticus wymaga teraz od nowych kapitalistów, by zaspokajali te potrzeby, których nie zdołali zaspokoić komuniści. Jest on jak niewolnik, który po wyzwoleniu z jednej niewoli czym prędzej szuka sobie drugiej. Homo sovieticus to postkomunistyczna forma ucieczki od wolności, którą kiedyś opisał Erich Fromm” (Tischner, 1992).
Tischnerowski homo sovieticus to osoba będąca tworem systemu totalitarnego i niepotrafiąca odnaleźć się w systemie politycznym innego typ.
Paradoks - „nieoczekiwany, nieprawdopodobny, zadziwiający”) – twierdzenie logiczne prowadzące do zaskakujących lub sprzecznych wniosków.
Kapitalizm - jest to ustrój społeczno – gospodarczy opierający swoje założenia na podziale na właścicieli środków produkcji (ziemia, bogactwa naturalne, zakłady produkcji itp.)
Totalitaryzm - forma rządów charakteryzująca się dyktatorskim modelem sprawowania władzy; celem totalitaryzmu jest całkowite podporządkowanie obywateli aparatowi państwa; główne cechy państwa totalitarnego to: funkcjonowanie tajnej policji kontrolującej lojalność obywateli, ścisła cenzura prasy, radia i telewizji.